Yine yaz ayları geldi, havalar ısındı çalışanların yavaş yavaş izne çıkma istekleri artmaya başladı. Yıllık izin hakları ile ilgili sorular da sık sık sorulmaya başladı. Bugün sizlere yıllık izin haklarınız konusunda işçi ve işverenlerin bilmesinde yarar olan küçük ayrıntılar hakkında yazmaya çalışacağım.
4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışanların yıllık ücretli izinleri bu Kanuna göre hesaplanır. Kanun’un 53’üncü maddesine göre;
“İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
Az olamaz…”
54 üncü maddeye göre ise “…İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru … hesaplanır.”
Bunlara göre; yıllık izin hesabında o işyerinde ilk işe girilen tarihe göre yıllık dönemlerin tamamlanmasına dikkat edilir. Yani, bugün 2 Haziran 2013 günü işe başlayan bir işçinin yıllık izin hakkı her yıl 2 Haziran günü başlar. Takip eden yılların birinci 2 Haziran gelmeden işten ayrılırsa kıst izin süresi uygulanmaz. Mesela 2 Haziran 2013 işe başlayan birisi ilk defa 2 Haziran 2014 günü yıllık izne hak kazanır. 20 Mayıs 2014 günü işten çıkarılmış veya ayrılmışsa 11 aylık bu çalışması için izin hakkı yoktur.
Yıllık izne çıkacaklar yıllık izinde çalışmayın!
Bütün çalışanların izinlerinde amaç dinlenmeleri ve enerjileri toplayarak işe başlamalarıdır. Bu sebeple yıllık ücretli izin süresince çalışanların başka iş veya işyerlerinde çalışmaları da yasaktır. Şayet, yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Ayrıca, işveren, isterse bu personelin hizmet akdini, 4857 sayılı iş Kanunu’nun 25/II-(e) bendi uyarınca tazminatsız olarak feshedilebilir. Bu bedenle yıllık izne çıkacaklar aman dikkatli olun kaş yapayım derken göz çıkarmayın.
Kısmi çalışanların yıllık izin hakkı var mıdır?
Ayda 30 gün çalışmak esas olmakla birlikte bazı kısmi süreli iş akitleri ile daha az süreli çalışmalar da yapılabilmektedir. Mesela ayda 15 günlük hizmet akdi yapılan ve ayda 15 gün çalışan işçinin yıllık izni de kısmi hesaplanır. İşçi 2 Haziran 2013 günü işe girmiş ve ayda 15 gün çalışıyorsa 2 Haziran 2014 günü bir yılı tamamladığında izne hak kazanır ama normal işçi olsaydı 14 gün izni varken, 7 gün izin hakkı olacak.
Yıllık izin ücreti ne zaman ödenir?
Gerek, 4857 ve gerekse 854 sayılı kanunlara göre çalışanlar ücretlerini ayın sonunda daha doğrusu takip eden ayda alırlar işte, bu kişiler yıllık izne çıkacaklarsa paralarını peşin almalı ve işveren de peşin ödemelidir. (4857 md. 57)
Pazarlar ve tatiller yıllık izne ilave edilir mi?
Ayrıca, izin süresine rastlayan Pazar günleri ile izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatil günleri izinden sayılmaz ve izne ilave edilmelidir. Mesela, 14 gün izne çıkan bir işçinin izin süresi içine rastlayan 2 pazar günü ile birlikte 16 gün izni olur.
Yıllık izinlerde yaşlılara ve gençlere ayrıcalık yapılır mı?
Yıllık izin hesabında, yaşlılara ve gençlere pozitif ayrımcılık yapılmış ve belirtilen yıllık izin sürelerinin, 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamayacağı kanunlaştırılmıştır.
Kanunda yazan izin süreleri asgari (en az) süreler olup, bu süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
Özgür ERDURSUN
medya@sirinmedya.com.tr
